Auditieve Verwerkingsstoornis (APD)

Een auditieve verwerkingsstoornis (auditory processing disorder, APD) wordt algemeen gedefinieerd als een gebrek in de verwerking van geluidspatronen, dat niet verklaard kan worden door een verminderd gehoor. Er zijn dus ‘luisterproblemen’ door een gestoorde verwerking van de auditieve informatie ook al zijn er normale gehoordrempels gevonden.

De oorzaak van centraal auditieve verwerkingsproblemen is meestal niet te achterhalen.
Echter, centraal auditieve verwerkingsstoornissen kunnen bijkomende problemen hebben of worden verward met problematiek op een aangrenzend of gelijk gebied: snel afgeleid zijn en hyperactiviteit zoals bij ADHD, korte aandachtsspan, een slecht auditief geheugen, moeite met het begrijpen van verbale opdrachten, slechte leerprestaties en leesproblemen (dyslexie) vanwege problemen met het koppelen van klanken met letters (auditief-fonetische verwarring).
Bij een centraal auditief probleem valt met name op dat er klachten zijn op het gebied van het horen, terwijl er bij geen significant gehoorverlies wordt aangetoond.

Mensen met een auditief verwerkingsprobleem hebben problemen met het uitvoeren van complexere auditieve taken als het selecteren van signalen (spraak) temidden van andere, het combineren en/of integreren van (spraak)signalen en het waarnemen of verwerken van gestoorde signalen.
Een definitieve diagnose van APD kan niet worden gesteld zonder een gespecialiseerde auditieve testcombinatie en vooral nadat andere mogelijke problematiek is uitgesloten of tenminste duidelijk is geworden dat deze (ook) aanwezig is.
Wanneer we kijken naar de criteria die zoal worden gehanteerd bij het vaststellen van APD, zal het duidelijk zijn dat het een essentieel punt is dat deze aandoening juist van andere, soms gelijkende, problemen wordt onderscheiden, omdat dit met name van belang is voor het kiezen van de juiste behandelingsstrategie.

Criteria:
-Problemen met horen in rumoerige omgeving
-Problemen met het volgen van lange gesprekken
-Problemen met het verstaan/begrijpen van gesprekken per telefoon
-Problemen met het leren van een vreemde taal of moeilijke woorden
-Problemen met het zich herinneren van gesproken informatie
-Problemen met het maken van aantekeningen/notities
-Problemen met het blijven concentreren op een activiteit wanneer afleidende geluiden aanwezig zijn
-Problemen met organisatorische vaardigheden
-Problemen met het volgen van een aanwijzing in meerdere stappen
-Problemen met het richten, volhouden of verdelen van aandacht
-Problemen met lezen en/of spellen
-Problemen met het verwerken van non-verbale informatie

De vraag is of de centraal auditieve verwerkingsproblemen veroorzaakt worden dóór, of zelfs deel uitmaken ván een ontwikkelingsstoornis van een spraak/taal probleem, een leerprobleem of ontwikkelingsprobleem. Het is dus zaak modaliteiten te scheiden en breed onderzoek te doen, waarbij men alle opties aanvankelijk moet openhouden.

In het buitenland zijn reeds diverse centraal auditieve testbatterijen beschikbaar. Een van de bekendste is de SCAN. Deze batterij bevat onder meer een 'Gefilterde Spraak Test', een 'Woorden in Ruis Test', een 'Competerende Woorden Test' en een 'Competerende Zinnen Test'.

Uit het proefschrift van Nijenhuis van 2003 blijkt een bredere opzet van onderzoek ontwikkeld en men maakt gebruik van de volgende tests: de 'Spraak-in-Ruis Test' volgens Plomp, een 'Woorden-in-Ruis Test’, een 'Gefilterde Spraak Test', een 'Binaurale Fusie Test', een 'Patroonherkenningstest', een 'Dichotische Digit Test, een 'Backward Masking Test en een 'Categorale Spraakwaarnemingstest' (toegepast tót 12 jaar).

Een multidisciplinaire setting zal altijd zijn bij de diagnostiek van APD omdat naast de al bestaande batterij hoortests ook andere, niet-auditieve tests nodig zijn om APD adequaat te kunnen diagnosticeren.
De diagnose van centraal auditieve verwerkingsproblemen kan dus pas worden gesteld na evaluatie door meerdere gespecialiseerde disciplines en na het afnemen van diverse onderzoeken, naast de auditieve tests. In een gespecialiseerd multidisciplinair team kunnen psychologen, (kinder)artsen, logopedisten, orthopedagogen, leraren, audiologen en de ouders plaatsnemen.
Wanneer de prestaties op de auditieve tests afwijken ten opzichte van die van de spraak/taal- en intelligentietests kan men al wel een indicatie krijgen of zich hier (centraal) auditief probleem voordoet. Het is gebleken dat de centraal auditieve stoornis meestal in combinatie met taalproblemen en/of aandachts-problemen aanwezig is. Men heeft in elk geval de schoolevaluaties en schoolvragenlijsten nodig en de resultaten van gedragstests (observaties), familiegegevens en de gezinssituatie, gegevens over de ontwikkeling van het kind al vanaf de geboorte, de houding van de ouders, ervaringen. De aanvullende gegevens kunnen op verschillende manieren worden verkregen: door ondervraging van de personen om het kind heen (ouders, school), of ook ondervraging van het kind zelf wanneer het daartoe in staat is, observatie.

Daarnaast wordt in sommige literatuur gesproken over verschillende vormen van APD. Zo zou er sprake zijn van een APD met de nadruk op de auditieve discriminatieproblematiek, auditieve selectie problemen (woorden onderscheiden in rumoerige achtergrond), APD waarbij met name het auditieve geheugen een zorg is, een woordherkenningsprobleem of een klankonderscheidingsprobleem.
Er wordt momenteel nog veel onderzoek gedaan op het gebied van auditieve verwerkingsstoornissen, de mogelijkheden voor diagnostiek en behandelresultaten.

Geschreven door: M. Coppens