Meer oefenen met Taal: een idee!

Inleiding en achtergond

Om de taalvaardigheid en de kennis van het Nederlands te vergroten, kunnen verschillende methodes worden gebruikt. Voor verschillende doelgroepen wordt tegenwoordig naast een reguliere lesmethode ook ‘Taalklas.nl’ van ETV gebruikt worden (http://www.taalklas.nl/).
Omdat mijn ervaringen met dit programma heel goed zijn, zou ik graag eens willen wijzen op dit prachtige programma dat gratis beschikbaar is voor iedereen.

ETV.nl is een initiatief van de regionale opleidingencentra (ROC’s) Albeda College (Rotterdam), de Mondriaan onderwijsgroep (Den Haag), het ROC van Amsterdam en ROC Midden Nederland (Utrecht). ETV.nl biedt een nieuw multimediaal concept met televisie, teletekst, internet en lesmateriaal. Bij veel van de programma’s van ETV zijn websites ontwikkeld met aanvullende informatie, docentenmateriaal en materiaal voor leerlingen en andere belangstellenden.

Taalklas.nl werd ontwikkeld door ETV, dat vele verschillende educatieve lesmethodes presenteert via televisie in de grote steden. ETV staat voor Educatieve Televisie. Er worden programma’s gemaakt over bijvoorbeeld opvoeding, werk, taal.
Taalklas.nl is een zeer veel bekeken en gebruikt product van ETV, gemaakt met gelden die beschikbaar zijn gesteld door het ministerie van Justitie. Het is ontwikkeld door de Stichting Expertisecentrum ETV.nl, het Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding en de Mondriaan onderwijsgroep.

Taalklas.nl is een uniek, laagdrempelig programma, multimediaal van opzet. De doelgroep was in oorsprong: volwassen anderstaligen die Nederlands willen leren. Een tweede belangrijke groep die hiermee werkt, is de taalzwakkere kinderen die baat hebben bij taalverrijking en die steun hebben aan werken met auditieve en visuele ondersteuning bij taalverwerving en taaloefening.

2. De lesmethode - globaal

Om Taalklas.nl bekijken, is een inlogcode nodig. Voor iedere leerling wordt een persoonlijke inlogcode aangemaakt. Om een goed beeld te krijgen van Taalklas is het dus zaak in te loggen. Kies om eens te oefenen in het hoofdmenu van http://www.taalklas.nl/: Registreren en vervolgens bij naam: (voornaam) en bij nummer: (wordt toegekend). Vervolgens naar het inlogmenu. Hierna wordt men helemaal vanzelf gestuurd.
Zowel volwassenen als kinderen kunnen (met enige begeleiding) zelfstandig aan de slag.

Taalklas.nl is een programma dat voor iedereen vrij te gebruiken is via Internet. Hierdoor is het breed inzetbaar, het maakt dat het vrij eenvoudig in gebruik moet zijn en met een minimale instructie al kan worden gestart. Directe feedback, visuele beloning, zichtbare vorderingen en herkenbare situaties zorgen voor laagdrempeligheid en een breed draagvlak. De leerling werkt zelfstandig en wordt gestuurd door het programma.

Naast dit internetprogramma is er een bijbehorende televisieserie van twaalf afleveringen, waarin steeds een thema centraal staat. Een thema start met een sketch en een liedje en wordt gevolgd door oefeningen. De afleveringen sluiten steeds aan bij een les van het internetprogramma Taalklas.nl. De oefeningen worden gemaakt op Taalklas.nl. Er worden veel verschillende Nederlandse begrippen en veelgebruikte woorden geleerd. Er is een duidelijke opbouw vanuit de basis. Er wordt veel gewerkt met voorwerpen en situaties uit de directe omgeving.

3. Waarom Taalklas.nl?

Het inventieve aan de methode heeft mijn bewondering. Taalklas is een welkome aanvulling voor vooral NT2-leerders, wordt echter ook gebruikt voor alfabetisering van autochtonen (NT1) en tegenwoordig veel gebruikt op scholen waar de kinderen zelfstandig verder kunnen werken met deze gratis methode op internet.
Met slechts een minimale instructie, maar met ondersteunende begeleiding, is het verbazend hoe zelfstandig kinderen werken met Taalklas.nl. Alles in eigen tempo en met veel herhaling, zonder spanning op te roepen. Directe terugkoppeling zorgt voor een goede motivatie om goede antwoorden te geven, de mogelijkheid een inleidend filmpje steeds te bekijken, maar vooral de insteek dat een fout antwoord weer terugkomt om opnieuw te worden beantwoord, is een sterk punt. Ook de optie om een auditieve component steeds te herhalen en de visuele ondersteuning zijn sterk. Afbeeldingen (foto’s) kunnen steeds weer worden teruggezien.

4. Analyse onderwijsmateriaal

Instructiemateriaal: gestructureerd

Taalklas.nl is enorm gestructureerd. De themataken werken heel systematisch en wijzen de leerling de weg. Dat moet ook wel, want het is een zelfsturend programma doelend op zelfwerkzaamheid en zelfreflectie van leerlingen op basisniveau. De stof moet worden verdeeld in kleinere porties, bestaat uit kleine compacte themalessen, samen een geheel vormend, opbouwend in moeilijkheidsgraad.

Er is een overzichtpagina met oefeningen waarnaar men kan teruggrijpen; de leerling kan duidelijk zien waar hij is gebleven en hoeveel fouten zijn gemaakt. Er is veel visuele ondersteuning (foto’s en filmpjes, goed/fout). Niet alleen is dit prachtig uitgevoerd en heel duidelijk, het laat de leerling zien wat wordt bedoeld, zodat ook onbekende begrippen direct worden herkend. Een leerling leert een directe schakeling aan tussen een voorwerp zien, het woord dat hierbij hoort, in klank (gesproken) en woordbeeld (geschreven). Zie hiervoor de oefeningen 1 t/m 6 van de themalessen (het leren van nieuwe woorden).

Rollen van de instructieverantwoordelijke (docent)

Informatie moet worden georganiseerd voor te worden aangeboden, de leerling krijgt directe sturing in de wijze van aanpak. De aandacht van het programma richt zich volledig op de leerling: auditief via de koptelefoon, visueel door direct belonende symbolen. Bij Taalklas.nl is het de begeleidend docent die de leeromgeving gereedmaakt, de leerling begeleidt in het leerproces en stimuleert om het geleerde te gaan toepassen. Via de ETV.nl website is instructiemateriaal en ondersteunend materiaal op de vragen voor de docent.

Taken van de lerende

Informatie verwerken en nieuwe informatie relateren aan al bestaande kennis is een hoofdtaak. Soms is ook geluk een factor zoals bij het aanwijzen van de juiste foto bij een gegeven woord (bijlage 2). De lerende is actief in kennisvergaring: de leerling kan het filmpje nogmaals bekijken, gemaakte oefeningen herhalen, visuele ondersteuning eindeloos in beeld roepen en auditieve ondersteuning steeds herhalen. Een begeleidend docent zal meer kunnen aanbieden uit eigen initiatief. Er is geen papieren boek, er is geen huiswerk. Men kan stoppen en starten naar keuze. Door een eigen inlogcode komt de leerling weer terug waar hij was gebleven.

Toetsing

De oefeningen van Taalklas.nl worden voorafgegaan door een thematische film, bouwen op in moeilijkheidsgraad en de leerling wordt voortdurend gestuurd en gecorrigeerd. Informatieverwerking wordt steeds herhaald. Wanneer een leerling niet alles correct heeft of niet af heeft, kan wel een nieuwe les worden begonnen, maar de onafgemaakte les blijft (lees: les met te veel foutscores) open staan. Dit zal voor leerling en docent bij het overzicht in beeld blijven. In latere lessen volgt een terugkoppeling naar eerder verworven begrippen. De leerling kan kiezen voor een algemene eindtoetsing.

Terugkoppeling

De directe feedback van Taalklas.nl bestaat uit het direct zien of een gegeven antwoord goed of fout is, waarbij de opdracht bij een fout antwoord wordt herhaald aan het einde van de oefening, net zolang tot de leerling het juiste antwoord geeft. Dit alles met visuele en auditieve ondersteuning. Vanuit het cognitivisme is feedback een directe ondersteuning en in hoofdzaak correctief en procesgericht. Hiervoor is bewust gekozen.

Context

Taalklas.nl kan worden ingebouwd in een groter geheel, als onderdeel van een leertraject, maar ook als aparte werkvorm worden gebruikt. Alvorens gestart wordt, is het zaak de competenties van een cursist/leerling te bepalen. Leerlingen werken soms geconcentreerder met een computerprogramma dan klassikaal. Televisie raakt kijkers emotioneel, zo stelt ETV. Daardoor onthouden leerlingen vaak beter wat ze gezien hebben. En met dit medium zijn veel mensen te bereiken. Taalklas.nl is in hoofdzaak juist een opzet van het navolgen van gegeven voorbeelden volgens een gegeven stramien, wat de methode erg geschikt maakt voor moeilijk lerende kinderen, mensen met concentratieproblemen of taalachterstand, zelfs voor ouderen met afasie.

Organisatievorm

Het hoofdaccent ligt in de praktijk op de individuele lerende. Bij Taalklas.nl wordt met name individueel gewerkt onder begeleiding van een toeziend leerkracht. De leerling kan echter ook thuis verder werken via internet (een groot pluspunt). Het is wel mijn ervaring dat het niveau van de leerlingen er toe leidt dat de cursus niet aanslaat wanneer er geen directe terugkoppeling is door een leerkracht op de achtergrond.

Besluit

De taalleermethode Taalklas.nl is rijk aan auditieve en visuele ondersteuning en werkt vanuit dagelijkse, herkenbare situaties. Dit materiaal kan worden gebruikt voor NT2-cursisten, maar zeker ook in het (speciaal) basisonderwijs ter ondersteuning van het taalleren. Ook kan het met succes worden gebruikt bij begeleiding van afasiepatiënten, waar juist de visuele en auditieve inprenting met veel herhaling, de herkenbare voorwerpen en situaties, de aanpassing in volume, het in eigen tempo kunnen werken en het in de thuissituatie kunnen oefenen allemaal van groot belang zijn.

Geschreven door: M. Coppens, 2007